Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng phức tạp và ô nhiễm môi trường trở thành vấn đề toàn cầu, khái niệm phát triển bền vững đang nhận được sự quan tâm đặc biệt. Nổi bật trong xu hướng này là sự ra đời và phát triển của công trình xanh. Vậy công trình xanh là gì và tại sao chúng lại trở thành một phần không thể thiếu của kiến trúc hiện đại? Công trình xanh là những công trình được thiết kế, xây dựng và vận hành nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, tối ưu hóa hiệu quả sử dụng tài nguyên và cải thiện chất lượng cuộc sống. Bài viết này sẽ đi sâu vào định nghĩa, những lợi ích vượt trội, các tiêu chuẩn đánh giá quan trọng và thực trạng phát triển công trình xanh tại Việt Nam, đồng thời mở ra những cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn trong lĩnh vực đầy tiềm năng này.

2. Công Trình Xanh Là Gì? Định Nghĩa Toàn Diện

Để hiểu rõ về công trình xanh, chúng ta cần xem xét định nghĩa từ nhiều góc độ, bao gồm cả quan điểm quốc tế và quy định pháp luật Việt Nam. Sự kết hợp này sẽ mang lại một cái nhìn toàn diện và dễ tiếp cận cho mọi đối tượng, từ người mới tìm hiểu đến các chuyên gia trong ngành xây dựng. Công trình xanh không chỉ đơn thuần là việc phủ xanh không gian mà còn là một triết lý thiết kế và vận hành tích hợp, hướng tới sự hài hòa giữa con người và môi trường.

2.1. Định Nghĩa Tổng Quan và Góc Nhìn Quốc Tế

Theo Hội đồng Công trình xanh Hoa Kỳ (USGBC), công trình xanh là một công trình mà trong suốt vòng đời của nó (từ thiết kế, xây dựng, vận hành, bảo trì, cải tạo cho đến phá dỡ) sẽ giảm thiểu các tác động tiêu cực và có thể tạo ra những tác động tích cực đến khí hậu và môi trường tự nhiên. Tương tự, Hội đồng Công trình xanh Thế giới (WGBC) định nghĩa công trình xanh là những công trình được thiết kế, xây dựng và vận hành theo cách giảm thiểu, hoặc loại bỏ các tác động tiêu cực của chúng đối với khí hậu và môi trường tự nhiên, đồng thời có thể tạo ra những tác động tích cực.

Các định nghĩa này đều nhấn mạnh vào ba mục tiêu chung cốt lõi. Thứ nhất, công trình xanh hướng tới việc sử dụng tài nguyên một cách hiệu quả, bao gồm năng lượng, nước và vật liệu, giảm thiểu sự lãng phí. Thứ hai, chúng bảo vệ sức khỏe con người và cải thiện năng suất của những người cư ngụ, thông qua việc tạo ra môi trường sống và làm việc chất lượng cao. Cuối cùng, công trình xanh góp phần giảm thiểu chất thải, ô nhiễm và suy thoái môi trường ở mọi giai đoạn của dự án. Đây là một cách tiếp cận toàn diện, không chỉ dừng lại ở giai đoạn xây dựng mà kéo dài suốt vòng đời của công trình.

2.2. Khái Niệm Theo Pháp Luật Việt Nam và Các Tiêu Chí Cốt Lõi

Tại Việt Nam, khái niệm “công trình xanh” cũng đã được pháp luật hóa để phù hợp với định hướng phát triển bền vững của quốc gia. Cụ thể, theo khoản 6 Điều 3 Nghị định 15/2021/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số nội dung về quản lý dự án đầu tư xây dựng, “công trình xanh là công trình đạt được một hoặc nhiều tiêu chí về sử dụng năng lượng, tài nguyên hiệu quả, bảo đảm chất lượng môi trường sống bên trong công trình và bảo vệ môi trường bên ngoài theo các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia hoặc tiêu chuẩn quốc tế được công nhận áp dụng tại Việt Nam”. Định nghĩa này cho thấy sự đồng bộ với quan điểm quốc tế, đồng thời nhấn mạnh tính ứng dụng của các tiêu chuẩn đã được kiểm định.

Các tiêu chí cốt lõi của công trình xanh tại Việt Nam bao gồm:

• Sử dụng hiệu quả năng lượng: Tối ưu hóa việc tiêu thụ năng lượng thông qua thiết kế thụ động, sử dụng thiết bị tiết kiệm năng lượng và tích hợp các nguồn năng lượng tái tạo.
• Tiết kiệm tài nguyên nước và vật liệu: Áp dụng các giải pháp thu gom, tái sử dụng nước mưa, sử dụng thiết bị vệ sinh lưu lượng thấp. Ưu tiên vật liệu có nguồn gốc bền vững, tái chế hoặc vật liệu địa phương.
• Đảm bảo tiện nghi và chất lượng môi trường sống bên trong: Tối ưu hóa chiếu sáng tự nhiên, thông gió chéo, sử dụng vật liệu không phát thải chất độc hại (VOCs) để cải thiện chất lượng không khí bên trong.
• Bảo vệ môi trường bên ngoài: Giảm thiểu chất thải xây dựng, hạn chế phát thải khí nhà kính và ô nhiễm tiếng ồn trong quá trình thi công và vận hành.

Ví dụ minh họa cho các đặc điểm này có thể kể đến hệ thống thu gom và tái sử dụng nước mưa cho tưới cây hoặc vệ sinh, việc lắp đặt tấm pin năng lượng mặt trời trên mái để tạo ra điện, sử dụng vật liệu gạch không nung hoặc gỗ tái chế, thiết kế các ô cửa sổ lớn để tối ưu hướng nắng gió tự nhiên, và tích hợp không gian xanh như vườn trên mái hay tường cây đứng. Các yếu tố này không chỉ giúp công trình giảm thiểu tác động môi trường mà còn tạo ra một không gian sống và làm việc lành mạnh hơn. Để tìm hiểu sâu hơn về một trong các khía cạnh quan trọng của công trình xanh, bạn có thể tham khảo thêm về công trình hiệu quả năng lượng là gì.

3. Lợi Ích Vượt Trội Của Công Trình Xanh

Công trình xanh không chỉ là một xu hướng mà còn là một giải pháp mang lại vô vàn lợi ích đa chiều, từ kinh tế, xã hội đến môi trường và sức khỏe con người. Những lợi ích này là lý do cốt yếu thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của ngành công trình xanh trên toàn cầu và tại Việt Nam, biến chúng thành lựa chọn tất yếu cho tương lai.

3.1. Tiết Kiệm Năng Lượng Hiệu Quả

Một trong những lợi ích quan trọng nhất của công trình xanh là khả năng tiết kiệm năng lượng vượt trội. Điều này đạt được thông qua việc áp dụng các công nghệ tiên tiến và nguyên tắc thiết kế thông minh. Các giải pháp bao gồm hệ thống điều khiển tòa nhà thông minh (BMS) giúp tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng cho chiếu sáng, điều hòa không khí; sử dụng vật liệu cách nhiệt hiệu suất cao cho tường và mái; lắp đặt cửa kính Low-E có khả năng giảm truyền nhiệt. Đặc biệt, việc tích hợp các nguồn năng lượng tái tạo như tấm pin năng lượng mặt trời giúp giảm đáng kể sự phụ thuộc vào lưới điện quốc gia và cắt giảm chi phí điện năng. Theo các nghiên cứu, công trình xanh có thể tiết kiệm từ 15% đến 30% năng lượng so với các công trình truyền thống. Nhu cầu về các chuyên gia như kỹ sư M&E (cơ điện), kiến trúc sư am hiểu giải pháp năng lượng tái tạo và chuyên gia mô phỏng năng lượng đang ngày càng tăng cao, tạo ra nhiều cơ hội việc làm hấp dẫn trong lĩnh vực này.

3.2. Bảo Vệ Tài Nguyên Nước

Tiết kiệm nước là một trụ cột khác của công trình xanh, đóng góp vào việc bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá này. Công trình xanh áp dụng nhiều biện pháp sáng tạo để giảm thiểu tiêu thụ nước. Các hệ thống thu gom và tái sử dụng nước mưa cho mục đích tưới tiêu, rửa xe hay vệ sinh, giúp giảm đáng kể lượng nước sạch cần thiết. Việc lắp đặt các thiết bị vệ sinh lưu lượng thấp (vòi sen, bồn cầu tiết kiệm nước) và hệ thống tưới tiêu thông minh cho cảnh quan cũng là những giải pháp hiệu quả. Hơn nữa, một số công trình còn tích hợp hệ thống xử lý và tái sử dụng nước thải sinh hoạt cho các mục đích không uống được. Những biện pháp này không chỉ giảm áp lực lên hệ thống cấp nước công cộng mà còn hạn chế ô nhiễm nguồn nước. Ước tính, công trình xanh có thể tiết kiệm từ 30% đến 50% lượng nước sử dụng. Điều này tạo ra cơ hội việc làm cho chuyên gia hệ thống cấp thoát nước, kỹ sư môi trường và chuyên viên tư vấn bền vững.

3.3. Giảm Thiểu Chất Thải và Ô Nhiễm Môi Trường

Công trình xanh đặt ưu tiên cao vào việc giảm thiểu chất thải trong suốt vòng đời dự án. Trong giai đoạn thi công, việc ưu tiên sử dụng vật liệu tái chế, tái sử dụng hoặc sản phẩm công nghiệp thứ cấp như than xỉ, cát nghiền, mảnh vụn xây dựng giúp giảm đáng kể lượng chất thải đổ ra môi trường. Bên cạnh đó, các công trình xanh còn có kế hoạch quản lý chất thải chặt chẽ, từ phân loại tại nguồn đến tái chế. Việc này không chỉ giảm lượng chất thải xây dựng và vận hành (ước tính giảm 50 – 70% chi phí xử lý chất thải) mà còn giảm 30 – 35% lượng khí thải carbon, góp phần cải thiện chất lượng không khí và môi trường sống tổng thể. Nhu cầu về chuyên gia vật liệu xanh, quản lý chất thải xây dựng và chuyên viên đánh giá chu trình sản phẩm ngày càng trở nên cấp thiết.

3.4. Đảm Bảo An Toàn và Sức Khỏe Cho Người Sử Dụng

Sức khỏe và sự an toàn của người cư ngụ là ưu tiên hàng đầu trong thiết kế công trình xanh. Các công trình này đặc biệt chú trọng cải thiện chất lượng không khí trong nhà (IAQ) bằng cách sử dụng vật liệu thân thiện môi trường, không phát thải các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs) gây hại. Hệ thống thông gió được tối ưu hóa, có thể là thông gió tự nhiên hoặc hệ thống cơ học tiên tiến với bộ lọc không khí hiệu quả, giúp loại bỏ bụi bẩn, chất gây dị ứng và các tác nhân gây bệnh hô hấp. Môi trường trong lành, ít độc hại giúp giảm các vấn đề về sức khỏe, tăng cường sự thoải mái, nâng cao năng suất làm việc và tinh thần của người sử dụng. Ánh sáng tự nhiên tối ưu và giảm thiểu tiếng ồn cũng góp phần tạo nên một không gian sống và làm việc lý tưởng.

3.5. Giữ Gìn Cảnh Quan Xanh và Đa Dạng Sinh Học

Tích hợp không gian xanh vào thiết kế là một đặc điểm nổi bật của công trình xanh. Việc đưa cây xanh, thảm thực vật, vườn treo và mái xanh vào kiến trúc không chỉ làm đẹp cảnh quan mà còn mang lại nhiều lợi ích môi trường quan trọng. Các không gian xanh này giúp hấp thụ CO2, giảm ô nhiễm không khí, điều hòa nhiệt độ và giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị. Chúng cũng tạo ra môi trường sống cho hệ sinh thái vi mô, góp phần bảo tồn đa dạng sinh học trong đô thị. Sự kết nối với thiên nhiên thông qua cảnh quan xanh còn có tác động tích cực đến sức khỏe tinh thần và thể chất của con người. Điều này mở ra cơ hội cho các kiến trúc sư cảnh quan, chuyên gia quy hoạch đô thị bền vững và nhà sinh thái học đô thị.

3.6. Tối Ưu Chi Phí Vận Hành Lâu Dài

Mặc dù chi phí đầu tư ban đầu của công trình xanh có thể cao hơn, nhưng chúng mang lại lợi ích kinh tế rõ ràng về lâu dài thông qua việc tối ưu chi phí vận hành. Các công trình xanh tiêu thụ ít điện, nước hơn đáng kể, dẫn đến hóa đơn tiện ích thấp hơn. Hơn nữa, việc sử dụng vật liệu bền vững, chất lượng cao và thiết kế thông minh giúp tăng tuổi thọ công trình, giảm chi phí bảo trì và sửa chữa định kỳ. Những yếu tố này góp phần làm tăng giá trị tài sản của công trình, tăng tỷ lệ thuê và thu hút các nhà đầu tư quan tâm đến phát triển bền vững. Lợi ích kinh tế lâu dài này là một động lực mạnh mẽ để các chủ đầu tư lựa chọn xây dựng công trình xanh.

4. Tiêu Chí Đánh Giá Một Công Trình Xanh

Việc đánh giá và chứng nhận công trình xanh được thực hiện dựa trên một bộ tiêu chí toàn diện, nhằm đảm bảo rằng dự án thực sự đáp ứng các nguyên tắc bền vững. Các tiêu chí này không chỉ là kim chỉ nam cho thiết kế, thi công và vận hành mà còn là thước đo minh bạch về mức độ thân thiện với môi trường của một công trình. Sự tuân thủ các tiêu chí này là điều cần thiết để một dự án được công nhận là công trình xanh và mang lại những giá trị bền vững thực sự.

Các tiêu chí đánh giá cốt lõi bao gồm:

• Sử dụng Năng lượng hiệu quả và Năng lượng tái tạo: Một công trình xanh phải được tối ưu hóa về hiệu quả năng lượng từ vỏ công trình, hệ thống chiếu sáng, hệ thống HVAC (sưởi ấm, thông gió và điều hòa không khí) cho đến các thiết bị điện tử. Việc tích hợp các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, năng lượng gió cũng là một tiêu chí quan trọng để giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và cắt giảm phát thải carbon.
• Tiết kiệm Nước và Tài nguyên: Tiêu chí này tập trung vào việc giảm thiểu tiêu thụ nước uống thông qua các thiết bị vệ sinh lưu lượng thấp, hệ thống thu gom và tái sử dụng nước mưa, cũng như xử lý nước thải tại chỗ. Về tài nguyên, công trình xanh ưu tiên sử dụng vật liệu tái chế, vật liệu có nguồn gốc bền vững và có kế hoạch quản lý chất thải xây dựng hiệu quả để giảm thiểu lượng rác thải ra môi trường.
• Quản lý Chất thải và Giảm thiểu ô nhiễm: Từ giai đoạn thiết kế, các dự án công trình xanh đã có kế hoạch quản lý chất thải toàn diện, từ phân loại, tái sử dụng đến tái chế các vật liệu. Trong quá trình xây dựng, việc giảm thiểu phát thải bụi, tiếng ồn và các chất gây ô nhiễm khác cũng được kiểm soát chặt chẽ.
• Sử dụng Vật liệu bền vững và không độc hại: Công trình xanh ưu tiên các vật liệu có hàm lượng tái chế cao, được sản xuất tại địa phương để giảm dấu chân carbon từ vận chuyển, có vòng đời sản phẩm dài và ít hoặc không phát thải các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs) gây hại cho sức khỏe con người.
• Chất lượng môi trường bên trong: Đảm bảo không khí trong lành, chiếu sáng tự nhiên đầy đủ, tiện nghi nhiệt (nhiệt độ và độ ẩm phù hợp), giảm thiểu tiếng ồn và tăng cường kết nối với thiên nhiên là những yếu tố then chốt để tạo ra một không gian sống và làm việc chất lượng cao.
• Địa điểm và Giao thông bền vững: Lựa chọn địa điểm xây dựng hợp lý, tránh các khu vực nhạy cảm về môi trường và khuyến khích sử dụng các phương tiện giao thông công cộng, đi bộ hoặc đi xe đạp là một phần quan trọng của tiêu chí này. Điều này giúp giảm tắc nghẽn giao thông và ô nhiễm.
• Quy trình thiết kế, thi công và vận hành có tính đến môi trường và chất lượng sống: Công trình xanh đòi hỏi một quy trình thiết kế tích hợp, nơi tất cả các bên liên quan cùng làm việc từ đầu. Quản lý dự án hiệu quả và kế hoạch vận hành bền vững cũng rất quan trọng để đảm bảo công trình duy trì các đặc tính xanh của nó.
• Đổi mới sáng tạo trong thiết kế và công nghệ xanh: Tiêu chí này khuyến khích việc áp dụng các giải pháp mới, công nghệ tiên tiến hoặc chiến lược thiết kế vượt trội so với các tiêu chuẩn hiện hành, nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả bền vững của công trình.

Để đáp ứng các tiêu chí này, các chuyên gia trong ngành cần trang bị cho mình những kỹ năng và kiến thức chuyên sâu. Ví dụ, khả năng phân tích vòng đời sản phẩm (LCA) giúp đánh giá tác động môi trường của vật liệu từ khi sản xuất đến khi thải bỏ. Kỹ năng mô phỏng năng lượng (Energy Modeling) cho phép dự đoán và tối ưu hóa hiệu suất năng lượng của công trình ngay từ giai đoạn thiết kế. Kiến thức sâu rộng về vật liệu bền vững và thiết kế kiến trúc bền vững là nền tảng để lựa chọn giải pháp tối ưu.

5. Các Tiêu Chuẩn Công Trình Xanh Phổ Biến Trên Thế Giới và Tại Việt Nam

Việc áp dụng các tiêu chuẩn công trình xanh là điều kiện tiên quyết để một dự án được công nhận là bền vững. Các bộ tiêu chuẩn này đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng thiết kế, thi công, vận hành và đánh giá các dự án, đồng thời là thước đo năng lực cho các chuyên gia làm việc trong ngành. Chúng giúp đảm bảo tính minh bạch, nhất quán và hiệu quả của các giải pháp xanh được triển khai.

5.1. Tiêu Chuẩn Quốc Tế Nổi Bật

Trên thế giới, có nhiều hệ thống chứng nhận công trình xanh được công nhận rộng rãi, mỗi hệ thống có những đặc điểm và trọng tâm riêng, phù hợp với các điều kiện địa lý, kinh tế và mục tiêu khác nhau.

5.1.1. LEED (Leadership in Energy and Environmental Design)

LEED là bộ tiêu chuẩn công trình xanh của Hoa Kỳ, do Hội đồng Công trình xanh Hoa Kỳ (USGBC) ban hành và được công nhận rộng rãi nhất trên toàn cầu. Đây là hệ thống đánh giá tự nguyện, dựa trên điểm số, khuyến khích phát triển các công trình thân thiện môi trường và hiệu quả tài nguyên. Hệ thống cấp bậc chứng nhận của LEED bao gồm: Certified, Silver, Gold và Platinum, tương ứng với số điểm mà dự án đạt được.

Các hạng mục đánh giá chính của LEED bao gồm:

• Địa điểm bền vững (Sustainable Sites): Lựa chọn địa điểm, giảm thiểu tác động đến hệ sinh thái, quản lý nước mưa, giảm hiệu ứng đảo nhiệt.
• Hiệu quả sử dụng nước (Water Efficiency): Giảm tiêu thụ nước trong nhà và ngoài trời, đo đếm và quản lý nước.
• Năng lượng và khí quyển (Energy & Atmosphere): Tối ưu hiệu suất năng lượng, sử dụng năng lượng tái tạo, đo đếm và kiểm chứng.
• Vật liệu và tài nguyên (Materials & Resources): Sử dụng vật liệu tái chế, có nguồn gốc bền vững, quản lý chất thải.
• Chất lượng môi trường trong nhà (Indoor Environmental Quality): Chất lượng không khí, chiếu sáng tự nhiên, tiện nghi nhiệt, âm thanh.
• Đổi mới trong thiết kế (Innovation in Design): Khuyến khích các giải pháp sáng tạo vượt trội.
• Ưu tiên khu vực (Regional Priority): Giải quyết các ưu tiên môi trường cụ thể của từng khu vực.

Chứng nhận LEED có tầm quan trọng lớn đối với các dự án lớn, uy tín quốc tế, giúp nâng cao giá trị thương hiệu và thể hiện cam kết bền vững. Đối với các chuyên gia, việc sở hữu các chứng chỉ chuyên môn như LEED AP (Accredited Professional) và LEED Green Associate là một lợi thế cạnh tranh rất lớn trên thị trường lao động toàn cầu, chứng minh kiến thức chuyên sâu về công trình xanh.

5.1.2. EDGE (Excellence in Design for Greater Efficiencies)

EDGE là một chứng chỉ xanh toàn cầu được phát triển bởi IFC (International Finance Corporation), một thành viên của Ngân hàng Thế giới. Ưu điểm nổi bật của EDGE là sự đơn giản, dễ triển khai và chi phí chứng nhận tối ưu, đặc biệt phù hợp với các thị trường mới nổi và các dự án nhà ở giá cả phải chăng. EDGE tập trung vào ba trụ cột chính:

• Hiệu quả năng lượng: Giảm tiêu thụ năng lượng thông qua thiết kế thụ động và công nghệ hiệu quả.
• Hiệu quả sử dụng nước: Giảm lượng nước sử dụng trong sinh hoạt và tưới tiêu.
• Năng lượng trong vật liệu: Giảm năng lượng tiêu thụ để sản xuất vật liệu xây dựng.

Để đạt chứng nhận EDGE, một công trình phải chứng minh được mức tiết kiệm tối thiểu 20% trong mỗi trụ cột so với một công trình cơ sở thông thường. Quy trình chứng nhận nhanh chóng và công cụ phần mềm dễ sử dụng giúp EDGE trở thành lựa chọn hấp dẫn cho các dự án phát triển nhà ở, thương mại quy mô vừa và nhỏ. Việc có chứng chỉ EDGE Expert tạo cơ hội lớn cho các chuyên gia tư vấn tại các thị trường đang phát triển, trong đó có Việt Nam.

5.1.3. BREEAM (BRE Environment Assessment Method)

BREEAM là tiêu chuẩn công trình xanh tiên phong của Anh Quốc, được BRE (Building Research Establishment) ban hành từ năm 1990. Đây là một trong những hệ thống đánh giá bền vững được áp dụng rộng rãi nhất tại châu Âu. BREEAM đánh giá nhiều khía cạnh của công trình, bao gồm năng lượng, nước, vật liệu, chất thải, sức khỏe và phúc lợi, quản lý, ô nhiễm, giao thông và sử dụng đất/sinh thái. BREEAM thường có trọng tâm và cách tiếp cận chi tiết hơn trong một số khía cạnh so với LEED, đặc biệt là về quản lý và quy trình.

5.1.4. BCA Green Mark (Singapore)

BCA Green Mark là tiêu chuẩn công trình xanh của Singapore, được thiết lập bởi Cục Xây dựng và Công trình (BCA). Tiêu chuẩn này được phát triển đặc biệt phù hợp với khu vực khí hậu nhiệt đới gió mùa, tập trung vào việc giảm năng lượng, nước và vật liệu trong môi trường nóng ẩm. BCA Green Mark có các cấp độ chứng nhận từ Certified, Gold, GoldPlus đến Platinum. Với sự phù hợp về khí hậu và các thách thức môi trường tương đồng, BCA Green Mark đã trở thành một tiêu chuẩn phổ biến và đáng tin cậy tại các quốc gia Đông Nam Á, bao gồm Việt Nam.

5.2. Tiêu Chuẩn Công Trình Xanh Tại Việt Nam: LOTUS

LOTUS là bộ tiêu chuẩn công trình xanh đầu tiên và duy nhất của Việt Nam, được phát triển bởi Hội đồng Công trình xanh Việt Nam (VGBC). LOTUS ra đời với mục tiêu cung cấp một hệ thống đánh giá bền vững phù hợp với bối cảnh khí hậu, kinh tế, xã hội và pháp lý đặc thù của Việt Nam, khuyến khích các giải pháp địa phương và vật liệu bản địa.

LOTUS có các hệ thống đánh giá khác nhau được thiết kế riêng cho nhiều loại hình công trình, bao gồm:

• LOTUS NR (New Construction) cho công trình xây mới
• LOTUS OB (Existing Buildings) cho công trình hiện hữu
• LOTUS Interiors cho không gian nội thất
• LOTUS Homes cho nhà ở dân dụng
• LOTUS Factory cho nhà máy và công trình công nghiệp

Các hạng mục đánh giá chính của LOTUS tương tự như các tiêu chuẩn quốc tế, nhưng được điều chỉnh để phản ánh thực tế tại Việt Nam:

• Năng lượng (Energy): Tối ưu hiệu suất năng lượng, sử dụng năng lượng tái tạo.
• Nước (Water): Giảm tiêu thụ nước, tái sử dụng nước.
• Vật liệu (Materials): Ưu tiên vật liệu bền vững, tái chế, địa phương.
• Chất lượng môi trường trong nhà (Indoor Environmental Quality): Thông gió, chiếu sáng, chất lượng không khí.
• Địa điểm bền vững (Sustainable Sites): Lựa chọn địa điểm, cảnh quan, giao thông.
• Quản lý (Management): Quản lý dự án, vận hành và bảo trì.
• Đổi mới (Innovation): Khuyến khích các giải pháp sáng tạo.

LOTUS hướng tới mục tiêu định hướng xây dựng các công trình không chỉ thân thiện với môi trường mà còn cải thiện sức khỏe người sử dụng và tối ưu chi phí vận hành. Đối với các chuyên gia muốn làm việc trong ngành công trình xanh tại Việt Nam, chứng chỉ LOTUS AP (Accredited Professional) hoặc LOTUS Auditor là rất quan trọng. Chúng không chỉ thể hiện sự am hiểu sâu sắc về bộ tiêu chuẩn địa phương mà còn khẳng định năng lực chuyên môn trong việc triển khai các dự án bền vững tại thị trường Việt Nam.

6. Công Trình Xanh Tại Việt Nam: Thực Trạng, Thách Thức và Triển Vọng Việc Làm

Công trình xanh tại Việt Nam đang trải qua giai đoạn phát triển năng động, tuy nhiên cũng đối mặt với không ít thách thức. Phân tích thực trạng này, cùng với nền tảng pháp lý và các cơ hội việc làm, sẽ mang lại cái nhìn toàn diện cho những ai quan tâm đến lĩnh vực này.

6.1. Tổng Quan Thực Trạng Phát Triển Công Trình Xanh

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể trong nhận thức xã hội về biến đổi khí hậu và phát triển bền vững, thúc đẩy xu hướng phát triển công trình xanh. Số lượng công trình đạt chứng chỉ xanh tại Việt Nam đang tăng lên nhanh chóng, với ước tính hiện có hơn 200 công trình đạt các chứng nhận quốc tế và trong nước. Sự đa dạng về loại hình và cấp độ chứng nhận thể hiện rõ sự phát triển này.

Nhiều dự án đã đạt được các chứng nhận uy tín. Ví dụ, TechnoPark Tower tại Hà Nội đã đạt chứng nhận LEED Platinum, mức cao nhất của tiêu chuẩn LEED, khẳng định cam kết về hiệu quả năng lượng và bền vững. The Hallmark Tower tại TP.HCM đạt chứng nhận BCA Green Mark Gold, phù hợp với tiêu chuẩn khu vực nhiệt đới. Trong phân khúc nhà ở giá cả phải chăng, dự án Ecohome 3 cũng đã đạt chứng nhận EDGE, minh chứng cho việc công trình xanh có thể tiếp cận nhiều phân khúc thị trường. Sự xuất hiện của các dự án này cho thấy tiềm năng và quyết tâm của các nhà đầu tư Việt Nam trong việc phát triển kiến trúc bền vững.

6.2. Nền Tảng Pháp Lý và Nỗ Lực Thúc Đẩy Từ Chính Phủ

Chính phủ Việt Nam đã và đang tích cực xây dựng nền tảng pháp lý vững chắc để thúc đẩy phát triển công trình xanh. Điều 7 Nghị định 15/2021/NĐ-CP đã quy định rõ trách nhiệm và khuyến khích phát triển công trình xanh, nhấn mạnh vai trò quan trọng của Bộ trưởng Bộ Xây dựng trong việc tổ chức xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn về tiêu chí, quy trình đánh giá, chứng nhận công trình xanh. Điều này tạo hành lang pháp lý để các tiêu chuẩn như LOTUS, LEED hay EDGE được công nhận và áp dụng tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, các văn bản quy phạm pháp luật khác cũng đóng góp vào việc hình thành chính sách phát triển bền vững. Luật Xây dựng 2014, được sửa đổi, bổ sung bởi Luật Xây dựng sửa đổi 2020, đã lồng ghép nhiều quy định về tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường trong hoạt động xây dựng. Quyết định 882/QĐ-TTg năm 2022 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030 đã đặt ra các mục tiêu cụ thể về tăng trưởng xanh, trong đó có việc thúc đẩy sử dụng năng lượng hiệu quả và phát triển đô thị xanh. Các chương trình quốc gia về ứng phó biến đổi khí hậu cũng khuyến khích việc áp dụng các giải pháp xây dựng bền vững, tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển của công trình xanh.

6.3. Thách Thức và Cơ Hội Trong Thị Trường Lao Động Ngành Công Trình Xanh

Mặc dù có nhiều tiềm năng, ngành công trình xanh tại Việt Nam vẫn đối mặt với một số thách thức đáng kể. Đầu tiên, chi phí đầu tư ban đầu cho công trình xanh thường cao hơn so với công trình truyền thống, mặc dù lợi ích lâu dài về tiết kiệm năng lượng và vận hành là rất lớn. Điều này đòi hỏi sự thay đổi trong tư duy của chủ đầu tư và chính sách hỗ trợ tài chính. Thứ hai, Việt Nam đang thiếu hụt trầm trọng nguồn nhân lực chuyên môn có kiến thức và kỹ năng sâu rộng về thiết kế, xây dựng, vận hành và chứng nhận công trình xanh. Các bộ tiêu chí và quy định đôi khi chưa hoàn thiện hoặc chưa đồng bộ cũng gây khó khăn cho việc triển khai. Cuối cùng, nhận thức của thị trường về giá trị thực sự của công trình xanh cần được nâng cao hơn nữa để tạo ra cầu bền vững.

Tuy nhiên, chính những thách thức này lại mở ra các cơ hội việc làm hấp dẫn cho cả người tìm việc và nhà tuyển dụng. Nhu cầu ngày càng tăng về các vị trí chuyên môn như:

• Kiến trúc sư xanh: Thiết kế các công trình bền vững, tích hợp giải pháp năng lượng hiệu quả và vật liệu thân thiện môi trường.
• Kỹ sư M&E, kết cấu bền vững: Chuyên sâu về hệ thống cơ điện, kết cấu chịu lực tối ưu tài nguyên.
• Chuyên gia tư vấn năng lượng/môi trường: Đánh giá, mô phỏng và đề xuất giải pháp tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường.
• Chuyên gia quản lý dự án xanh: Quản lý toàn bộ quá trình từ thiết kế đến thi công, vận hành theo tiêu chuẩn xanh.
• Chuyên gia vật liệu bền vững: Nghiên cứu, lựa chọn và ứng dụng các vật liệu có nguồn gốc bền vững, ít tác động môi trường.
• Chuyên gia chứng nhận xanh (LEED AP, EDGE Expert, LOTUS AP): Đảm bảo dự án đáp ứng các tiêu chuẩn chứng nhận quốc tế và địa phương.

Để đón đầu xu hướng thị trường và nâng cao giá trị bản thân, các chuyên gia được khuyến khích đầu tư vào đào tạo và phát triển kỹ năng, lấy các chứng chỉ chuyên môn. Việc này không chỉ mở rộng cơ hội nghề nghiệp mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành xây dựng Việt Nam. Bạn có thể tìm hiểu thêm về các kỹ năng cần có của kiến trúc sư xanh để phát triển sự nghiệp trong lĩnh vực đầy hứa hẹn này.

7. Kết Luận

Công trình xanh không còn là một khái niệm xa lạ mà đã trở thành một phần không thể thiếu của ngành xây dựng hiện đại, mang trong mình tầm quan trọng không thể phủ nhận trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu phát triển bền vững ngày càng cấp thiết. Những lợi ích đa chiều mà chúng mang lại, từ tiết kiệm năng lượng, bảo vệ tài nguyên, cải thiện sức khỏe đến tối ưu chi phí vận hành, đã chứng minh công trình xanh là một xu hướng tất yếu. Tại Việt Nam, ngành công trình xanh đang trên đà phát triển mạnh mẽ nhờ sự hỗ trợ của nền tảng pháp lý vững chắc và sự gia tăng nhận thức.

Tiềm năng của ngành này là rất lớn, không chỉ cho các nhà đầu tư và chủ đầu tư mà còn mở ra vô vàn cơ hội cho kiến trúc sư, kỹ sư và các chuyên gia. Việc đầu tư vào công trình xanh không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn là đóng góp quan trọng vào một tương lai bền vững hơn cho cộng đồng. Các chuyên gia trong lĩnh vực xây dựng nên chủ động tìm kiếm cơ hội học hỏi, lấy các chứng chỉ chuyên môn để đón đầu xu hướng, nâng cao giá trị bản thân và trở thành những nhân tố tiên phong trong cuộc cách mạng xanh này.

Câu Hỏi Thường Gặp

1. Vì Sao Chi Phí Đầu Tư Ban Đầu Của Công Trình Xanh Thường Cao Hơn?

Chi phí ban đầu cao hơn do sử dụng vật liệu bền vững, công nghệ tiết kiệm năng lượng, và chi phí thiết kế, tư vấn, chứng nhận chuyên biệt.

2. Làm Thế Nào Để Một Công Trình Được Chứng Nhận Là “Công Trình Xanh”?

Công trình cần được thiết kế, xây dựng và vận hành theo bộ tiêu chuẩn (như LEED, EDGE, LOTUS) và trải qua quá trình đánh giá, kiểm định bởi các tổ chức độc lập để nhận chứng chỉ.

3. Công Trình Xanh Có Giúp Cải Thiện Sức Khỏe Tinh Thần Của Người Dùng Không?

Có, công trình xanh thường tích hợp không gian xanh, ánh sáng tự nhiên, không khí trong lành, giúp giảm căng thẳng, tăng cường sự thư giãn và cải thiện tâm trạng.

4. Ngành Xây Dựng Truyền Thống Có Thể Áp Dụng Những Nguyên Tắc Nào Từ Công Trình Xanh?

Có thể áp dụng nguyên tắc sử dụng vật liệu địa phương, thiết kế tối ưu thông gió tự nhiên, tiết kiệm nước, và quản lý chất thải xây dựng hiệu quả.